जेव्हा एखादी व्यक्ती भ्रष्टाचारात गुंतते तेव्हा ते केवळ स्वतःच्या स्वार्थासाठीच काम करत नाही तर इतरांचे हक्कही वाईट मार्गाने हिरावून घेतो. ते देशाच्या विकासात आणि सुव्यवस्थेत अडथळे निर्माण करते, समाजात गुन्हेगारीची बीजे पेरते आणि अन्याय करून पीडितांच्या स्वप्नांना चिरडते, याचा परिणाम संपूर्ण अर्थव्यवस्थेवर होतो. भ्रष्टाचारामुळे अनेकदा संपूर्ण समाजाला दशके त्रास सहन करावा लागतो. भ्रष्टाचारामुळे असंख्य निष्पाप लोकांचे जीवन उद्ध्वस्त होते आणि जीवनातील संघर्षाचे चक्र अधिक तीव्र होते. सर्व नागरिकांना विकासाची संधी मिळते, सरकार समाजातील प्रत्येक घटकाला मुख्य प्रवाहात आणण्यासाठी प्रयत्न करते. कायदा आणि सुव्यवस्था हे त्याचे मजबूत आधारस्तंभ आहेत. नागरिकांचे हक्क, सरकारी कामे योग्यरित्या अंमलात आणून आणि प्रत्येक स्तरावर विविध उपक्रमांच्या कार्यक्षम अंमलबजावणीद्वारे शासन दररोज विकासाची कहाणी लिहितात. जर या सुशासनातील एकाही कडीने आपली जबाबदारी टाळली आणि स्वतःच्या स्वार्थासाठी काम करायला सुरुवात केली, तर ते अनेक संबंधित विभागांसाठी व्रण बनते आणि हळूहळू संपूर्ण विभाग पोकळ करते. बातम्यांमधून अनेकदा असे उघड होते की अनेक सामान्य सरकारी कर्मचारी आणि राजकारणी थोड्या वेळातच अब्जावधी रुपयांची संपत्तीचे मालक बनले आहेत. असा भ्रष्ट सरकारी कर्मचारी किंवा अधिकारी समाजाचा, सरकारचा, देशाचा आणि संपूर्ण मानवतेचा शत्रू असतो.
आधुनिकतेचा अभिमान बाळगणारे, आपले समाज आणि आपण हीन विचारसरणी असलेले लोक, कोणत्या पातळीवर विश्वासार्हतेला पोहोचलो आहोत? मौलिकता, नैतिकता, सहजता, जागरूकता, नीतिमत्ता, निस्वार्थीपणा, परोपकार, सुसंस्कृतपणा आणि प्रामाणिकपणा बाजूला ठेवून, लोक वेगाने वाईट, कपट आणि स्वार्थी प्रवृत्ती स्वीकारत आहेत. लोकांची विचारसरणी अशी बनली आहे की जेव्हा एखादा अन्याय्य कृत्य किंवा गुन्हा घडतो तेव्हाही लोक गुन्हेगाराची बाजू घेण्यास तयार असतात. काही दिवसांपूर्वी मी एका व्यक्तीला भेटलो, त्या व्यक्तीने मला पैशाबद्दल स्वतःचे विचार सांगितले, ते म्हणाले की पैसा हा देव आहे, पैसाच सर्वस्व आहे, तो कोणत्याही स्रोतातून आला तरी, पैसा आदर, प्रसिद्धी, नाव आणतो, त्या द्वारे आपण सगळं काही विकत घेऊ शकतो, प्रत्येकजण स्वतःच्या स्वार्थासाठी जगतो, मग आपण प्रामाणिक का असायला हवं? आपण पैसे कसे कमवले हे कोणी विचारत नाही. पैशासाठी गुन्हे करा, तुरुंगात जा, शिक्षा भोगा. पण एकदा पैसे मिळाले की लोक आपले गुन्हे देखील विसरतात, त्यांना फक्त आपला पैसा दिसतो. लोकांच्या अशा निकृष्ट दर्जाच्या वाईट विचारसरणीमुळे देशातील कायदा आणि सुव्यवस्था बिघडून गुन्हेगारीकरणाला थेट चालना मिळेल, अशा परिस्थितीत सर्वत्र जंगलराज स्थापित होईल. आज देशात या घाण विचारसरणीच्या लोकांची संख्या झपाट्याने वाढत आहे. आपण अनेकदा पाहतो की निवडणुकीत जनता गंभीर गुन्ह्यांसाठी दोषी उमेदवारांना निवडून देते. दुसरीकडे, उच्च शिक्षित, निष्पाप आणि प्रामाणिक सामाजिक कार्यकर्त्याची अनामत रक्कम सुद्धा जप्त होते.
आपल्या आजूबाजूला खूप समस्या आहेत, आपल्याला अनेकदा भ्रष्टाचार आणि अनियमितता दिसते, बहुतेक लोक वाईटाविरुद्ध आवाज उठवणे टाळतात. सरकारी अधिकारी आणि कंत्राटदारांच्या बेजबाबदार कृतींमुळे अनेकदा अपघात होतात, ज्यामुळे मोठ्या प्रमाणात जीवित आणि वित्तहानी देखील होते. दरवर्षी आपण पाहतो की पहिल्या पावसात रस्ते सरकारी दावे उघड करतात. अब्जावधी रुपये खर्चाचे प्रकल्प काही वेळातच बंद पडतात, काम निर्धारित वेळेत पूर्ण होत नाही आणि प्रकल्पाचे बजेट वाढत जाते. देशातील आर्थिक विषमता सतत वाढत आहे. स्वतःच्या फायद्यासाठी पक्ष बदलणारे राजकीय नेते इतरांना दोष देतात. सरकारकडून एकही महत्त्वाचा निर्णय घेण्यास उशीर केल्याने अनेकदा निष्पाप लोकांचे प्राण जातात, जरी मृत्यूनंतर मृताच्या कुटुंबाला काही आर्थिक मदत दिली जाते, परंतु मृताचे जीवन तर परत येत नाही. आपल्या देशात आत्महत्या करणाऱ्या गरीब शेतकऱ्यांची संख्या इतर कोणत्याही देशात होणाऱ्या आत्महत्यांपेक्षा जास्त आहे; त्या तुलनेत, इतर कोणताही व्यावसायिक इतक्या मोठ्या संख्येने आत्महत्या करत नाही. नेत्यांची नावे कितीही घोटाळे किंवा गुन्हेगारी कारवायांमध्ये असली तरी, नेते इतके तणावात राहत नाहीत की त्यांना आत्महत्या करावी लागते.
प्रामाणिक व्यक्तीने नकळत केलेली छोटीशी चूक देखील त्याला खोलवर पश्चात्तापाने भरून देते, पण अन्यायाने फायदे मिळवणारे भ्रष्ट लोक शांततेत कसे जगतात? ते कसे स्वाभिमानाने राहतात? ते त्यांच्या कुटुंबासाठी, नातेसंबंधांसाठी आणि प्रियजनांसाठी कसे आदर्श मांडतात? वस्तू, सेवा आणि नातेसंबंधांमध्ये सुद्धा आता भेसळ दिसून येते. आपला कोण विश्वासघात करेल हे आपण कधीच सांगू शकत नाही. स्वाभिमान, मानवता, प्रामाणिकपणा, कर्तव्य, सामाजिक जबाबदारी आणि नैतिकता यांचे काहीच मूल्य राहिले नाही का? आपण इतरांना दुखवून आनंद विकत घेऊ शकत नाही. जीवनात निरागस आनंद, निस्वार्थ प्रेम, मानसिक शांती, शांत झोप आणि समाधानी मन यापेक्षा जास्त कशाचीही गरज नाही; हेच खरे सुख आहे, जे आपल्याला आपल्या आचरणातून मिळते. वृत्तपत्रे आणि वृत्तवाहिन्यांवर दररोज भ्रष्टाचाराच्या बातम्यांचा वर्षाव होतो. आपण सर्वांनी आपल्या आयुष्यात कधी ना कधी भ्रष्टाचाराचा सामना केला आहे. भ्रष्टाचारात संपूर्ण व्यवस्था उद्ध्वस्त करण्याची ताकद असते. जर भ्रष्टाचाराला सत्तेची ताकद मिळाली तर अशा देशाला विनाशापासून कोणीही वाचवू शकत नाही.
लोकांनी जागरूक व्हावे, हक्क आणि कर्तव्ये
समजून घ्यावीत. आपण माणूस म्हणून जन्मलो, तर मानवतेप्रती असलेले आपले कर्तव्य प्रत्येकाने
पाडायलाच हवे. एखाद्याने इतरांचे हक्क हिसकावून न घेता प्रामाणिक व्यक्तीची भूमिका
बजावली पाहिजे. एखाद्या व्यक्तीकडे जितके उच्च जबाबदारीचे पद असेल तितकेच तो जनतेला
उत्तर देण्यास जास्त जबाबदार असतो. जनतेने त्याला घाबरू नये, पण जर त्याने काही चूक
केली तर त्याला जनतेची भीती वाटली पाहिजे. जनता आपल्या करांद्वारे सरकारला आर्थिक बळ
देते, जबाबदार अधिकारी किंवा नेत्यांकडून उत्तरे मागण्याचा पूर्ण अधिकार जनतेला आहे.
गुन्हेगार आणि चुकीचे काम करणाऱ्या लोकांनी भीतीने जगावे, सुसंस्कृत आणि प्रामाणिक
लोकांनी नाही. भ्रष्टाचार करणारी व्यक्ती स्वतःच्या स्वार्थासाठी फायदे शोधते, पण फायदे
देणारी व्यक्ती स्वतःच्या स्वार्थासाठी भ्रष्टाचाराला प्रोत्साहन देते. जर फायदे देणे
बंद झाले तर भ्रष्ट माणूस फायदे मागणार कोणाला? भ्रष्टाचारमुक्त वातावरण निर्माण करण्याची
जबाबदारी प्रत्येक नागरिकाने स्वतः घेतली पाहिजे. आपल्या देशासाठी आपल्याला काही त्रास
सहन करावा लागला तरी चालेल, पण भ्रष्टाचार मुक्त वातावरण आपल्या देशाचे भविष्य उज्वल
करेल आणि भावी पिढ्यांना त्यांचे हक्क मिळतील. राष्ट्रीय, राज्य आणि स्थानिक पातळीवरील
भ्रष्टाचार विरोधी संस्था, शासकीय विभाग जनतेला मदत करण्यासाठी उपलब्ध आहेत. त्यांची
मदत घ्या. आपण शासनाच्या हेल्पलाइन नंबर, ईमेल पत्ते आणि वेबसाइट्सद्वारे त्यांच्याशी
ऑनलाइन संपर्क साधू शकतो. लाच देऊ नका किंवा घेवू नका, सतर्क रहा. राष्ट्रीय हितासाठी
सहकार्य करा.
डॉ. प्रीतम भी. गेडाम
कोई टिप्पणी नहीं:
एक टिप्पणी भेजें
Do Leave Your Comments